Vughterstraat 87
Sint Jacob : Het Ancker
Bossche monumenten
Voormalige brouwerij
door Ed Hupkens
Het pand Vughterstraat 87 stond vroeger eerst bekend onder de historische naam ‘Sint Jacob’. Later werd de huisnaam gewijzigd in ‘Het Ancker’, toen was er een brouwerij in gevestigd. In de 19e eeuw werd het verbouwd tot een herenhuis. Intern zijn er nog elementen van de oudere 15e-eeuwse kern bewaard gebleven, zoals de samengestelde verdiepingsbalklagen en oude kelders. Begin 20e eeuw (1905) onderging het gebouw nog een aantal wijzigingen, waarvan vooral in het interieur nog een aantal stilistische onderdelen bewaard zijn gebleven. De begane grond is nu in gebruik als winkel, op de verdiepingen wordt gewoond. In 1978 is de kap van het vaste achterhuis vernieuwd en is de binnenplaats gedeeltelijk overkapt. In de jaren 1986-1987 is het verbouwd tot winkel/kantoor op de begane grond, met twee woningen op de verdiepingen. Hierbij is de indeling (tussenmuren en trappen) gewijzigd. Het pand staat geregistreerd als gemeentelijk monument. Het pand Vughterstraat 87 (tweede huis van rechts op de foto) heeft cultuurhistorische waarde als voormalige brouwerij aan de Binnendieze. Foto: Josephine PerenDe voorgevel is opgetrokken in baksteen en is geschilderd. Op de begane grond heeft het - boven een hardstenen band - twee vensters met schuifraam en bovenlicht met jugendstil (1905). Rechts hiervan is de ingang met paneeldeur met lichtpanelen en bovenlicht met jugendstil glas-in-lood. Op de eerste verdieping zijn twee vensters met dubbele draairamen met roede en bovenlicht met roede (geheel nieuw). Op de zolderverdieping zijn twee vensters met dubbele draairamen met 6-ruits roedenverdeling. Boven alle gevelopeningen zit een strek. Op de plek van de verdiepingsvloer en de zolderverdiepingsvloer zijn ankers zichtbaar. Deze wijzen op de aanwezigheid van een samengestelde balklaag. De begane grond is geheel in gebruik als winkel/kantoor. Op de scheiding van het voorhuis met het vaste achterhuis ligt de trap naar de verdieping. Regen de rechter zijmuur loopt een lange gang naar het achtererf. Vanuit deze gang zijn de woningen op de verdiepingen bereikbaar. De huidige trappen zijn alle vernieuwd en verplaatst. Op de eerste verdieping is een woning, net als op de zolderverdieping. Beide woningen hebben een woonkamer met keuken aan de voorzijde, de trap met hal op de scheiding met het voorhuis. De slaapvertrekken en sanitair zijn aan de achterzijde, in het achterhuis. Vóór de verbouwing in 1986-1987 bevonden alle stookplaatsen zich tegen de linker zijmuur. De balklagen bestaan, zowel in het voor- als achterhuis, uit drie vakken met moer- en kinderbinten. De kap met voordakschild heeft grenen schaarspanten met balk. De sporen zijn van eiken. De zolderbalklaag van het losse achterhuis is enkelvoudig. De kap met voordakschild van deze voormalige zomerkeuken heeft grenen schaarspanten met twee balken en korbeels. |
'n Lutske Brabants, zondag 29 december 2024
Gemeentelijk monument
Vughterstraat 87
Context(Bouw)historie:Het pand Vughterstraat 87 stond vroeger eerst bekend onder de historische naam “Sint Jacob” en later als “Het Ancker” (brouwerij). In de 19e eeuw werd het pand verbouwd tot een herenhuis. Intern zijn er nog elementen van de oudere (XV-XVI) kern bewaard gebleven, zoals de samengestelde verdiepingsbalklagen en oude kelders. Begin 20e eeuw (1905) onderging het pand nog een aantal wijzigingen waarvan vooral in het interieur nog een aantal stilistische onderdelen bewaard zijn gebleven. De begane grond van het pand is nu in gebruik als winkel en op de verdiepingen wordt gewoond.In 1978 is de kap van het vaste achterhuis vernieuwd en is de binnenplaats gedeeltelijk overkapt. Het pand is in de jaren 1986-1987 verbouwd tot winkel/kantoor op de begane grond en twee woningen op de verdiepingen. Hierbij is de indeling van het pand (tussenmuren en trappen) gewijzigd. Ligging:Het pand ligt op een smal perceel aan de noordelijke zijde van de Vughterstraat, binnen de tweede ommuring uit de 14e eeuw en vlakbij de voormalige Vughterbinnenpoort (gesloopt begin 19e eeuw). Aan de achterzijde grenst het perceel aan de Dieze. Het geheel is onderdeel van een gevelwand met voornamelijk 19e-eeuwse gevels. Veel van deze panden aan de Vughterstraat hebben een oudere, soms middeleeuwse, kern. Door de eeuwen heen is de Vughterstraat, die in opzet een stadsuitbreiding uit de 14e eeuw is en vanuit het zuiden van ’s-Hertogenbosch naar de Markt loopt, een belangrijke uitvalsweg geweest met grote economische activiteiten. Hierdoor is de hoofdbebouwing aan deze straat door de tijd heen sterk gewijzigd en vernieuwd.BeschrijvingAlgemeen (hoofdvorm, kap):Het pand bestaat uit een voorhuis met vast achterhuis, binnenplaats, los achterhuis (zomerkeuken) en achtererf tot aan de Dieze. Het hoofdhuis bevat kelders, begane grond, verdieping en zolderverdieping met borstwering en vliering onder een zadeldak met dakschild aan de voorzijde. Het dak is gedekt met rode pannen. De kelder is door de fundering van de brandmuur in een voor-en achterkelder verdeeld en onder de gang op de begane grond zit nog een klein keldertje.Het losse achterhuis bestaat uit een begane grond en een zolder onder een zadeldak met voordakschild, gedekt met rode pannen. Voorgevel:De voorgevel is opgetrokken in baksteen en is geschilderd. Op de begane grond heeft het pand boven een hardstenen band twee vensters met schuifraam en bovenlicht met Jugendstil glas-in-lood (1905).Rechts hiervan de ingang met paneeldeur met lichtpanelen en bovenlicht met Jugendstil glas-in-lood (1905). Op de eerste verdieping twee vensters met dubbele draairamen met roede en bovenlicht met roede (geheel nieuw) en op de zolderverdieping twee vensters met dubbele draairamen met 6-ruits roedeverdeling | 2 |
(eveneens nieuw). Boven alle gevelopeningen zit een strek. Ter plaatse van de verdiepingsvloer en de zolderverdiepingsvloer zijn ankers zichtbaar. Deze duiden op de aanwezigheid van een samengestelde balklaag. Zijgevels:Het pand wordt aan beide zijden begrensd door bebouwing.Achtergevel:De achtergevel is vanaf de openbare weg slechts gedeeltelijk zichtbaar. Deze gevel is een gepleisterde topgevel met top- en schouderstukken en vlechtingen (zichtbaar op tekening uit 2005). De vensterindeling van de begane grond en de verdieping zijn niet duidelijk zichtbaar. Uit documentatie blijkt dat deze gevel in 2005 gewijzigd is. Op tekening (2005) is de achtergevel als volgt weergegeven: Links op de begane grond een ingang met bovenlicht. Rechts hiervan een breed venster. Op de verdieping twee vensters en ter plaatse van de zolderverdieping één venster. In de geveltop zijn schuin geplaatste staafankers zichtbaar. Deze duiden op de (oorspronkelijke) aanwezigheid van gordingen.Ruimtelijke indeling:Naar aanleiding van tekeningen uit 1984 kan er het volgende gezegd worden over de ruimtelijke indeling van het pand: De begane grond is geheel in gebruik als winkel/kantoor. Op de scheiding van het voorhuis met het vaste achterhuis ligt de trap naar de verdieping. Tegen de rechter zijmuur loopt een lange gang naar het achtererf. Vanuit deze gang zijn de woningen op de verdiepingen bereikbaar. De huidige trappen zijn alle vernieuwd en verplaatst. Op de eerste verdieping is een woning, net als op de zolderverdieping. Beide woningen hebben een woonkamer met keuken aan de voorzijde, de trap met hal op de scheiding met het voorhuis en slaapvertrekken en sanitair aan de achterzijde, in het achterhuis. Voor de verbouwing in 1986-1987 bevonden alle stookplaatsen zich tegen de linker zijmuur.Constructies:In het rapport van de afdeling BAM (1978) is het volgende opgenomen met betrekking tot de constructies van het pand: De balklagen bestaan, zowel in het voor- als achterhuis, uit drie vakken met moer- en kinderbinten. De kap met voordakschild heeft grenen schaarspanten met balk. De sporen zijn van eiken. De zolderbalklaag van het losse achterhuis is enkelvoudig. De kap met voordakschild van deze voormalige zomerkeuken heeft grenen schaarspanten met twee balken en korbeels.Over de zijmuren is geen documentatie voorhanden. Waarschijnlijk heeft het pand gemeenschappelijke zijmuren met de buurpanden. Interieurelementen:In het rapport van de afdeling BAM (1978) wordt het volgende over waardevolle interieurelementen gezegd: De voor- en tussenkamer van het voorhuis hebben een gehoute betimmering uit 1905 en zwarte marmeren schoorsteenmantels. Daarnaast zijn er in deze ruimtes nog paneeldeuren en een stucplafond uit dezelfde periode aanwezig. In de gang zit boven de voorkamerdeur een houten cartouche (ca. 1905). In het interieur van het losse achterhuis zit nog een schouw en een kastenwand uit de 19e eeuw.Erf, bijgebouwen, diversen:Los achterhuis (zie Algemeen) op het achtererf, tegenwoordig door middel van het overbouwde binnenplaatsje met het hoofdpand verbonden. | 3 |
Motivering voor plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst1. Architectonische en stedenbouwkundige waardenHet pand Vughterstraat 87 vormt een goed geheel met de historisch gebouwde omgeving. Als voormalig 19e-eeuws woonhuis, gelegen binnen de in het begin 19e eeuw gesloopte Vughterbinnenpoort uit de 14e eeuw, en gesitueerd op een oud kavel dat doorloopt tot aan de Dieze, heeft het pand stedenbouwkundige waarde. Dit oude kavel verwijst namelijk naar de historische verkavelingsstructuren in dit gedeelte van de binnenstad van ’s-Hertogenbosch. De gave 19e-eeuwse voorgevel is een goed voorbeeld van eenvoudige woonhuisarchitectuur uit die periode.2. Bouw- en/of kunsthistorische waardenAls voormalig 19e-eeuws herenhuis met een oudere kern (XV-XVI), waarvan nog diverse elementen (balklagen, kelders) bewaard zijn gebleven, heeft het pand bouwhistorische waarde. De nog aanwezige vroeg 20e-eeuwse interieurelementen kenmerken niet alleen de ingrijpende verbouwing uit 1905, maar vertegenwoordigen ook een kunsthistorische waarde.3. Cultuurhistorische waardenVughterstraat 85 heeft cultuurhistorische waarde als (voormalige) brouwerij aan de Dieze en als representant van de ontwikkelingen in de tweede helft van de 19e eeuw, toen vele oude huizen langs de belangrijkste straten in Den Bosch geheel of gedeeltelijk werden vernieuwd en vaak van nieuwe voorgevels werden voorzien, en als nog goed als zodanig herkenbaar 19e-eeuws woonhuis.Het object Vughterstraat 87, bestaande uit een 19e-eeuws herenhuis (kern XV-XVI) met voorhuis, vast achterhuis en losse zomerkeuken, is op basis van bovenstaande criteria beschermenswaardig als gemeentelijk monument in de gemeente ‘s-Hertogenbosch. | 4 |
Erfgoed 's-Hertogenbosch
Mosmans
Vuchterstraat - Vuchterdijk
jhr. de Marees v. Swinderen
| 56 |
Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te Adresboeken
Vughterstraat 87
M 942
Vughterstraat H 33 (????)
| 1875 | J. Bax (firma J. Bax, en zonen) graanhandelaars stoom, olie en meel-fabrikanten |
Vughterstraat H 34 (1880)
| 1881 | A.G. Overes (fabriekant in ivoor, perldamoer, been, enz.) |
| 1908 | Jac.P. van Hoof (vertegenw. v.d. Bergh's schoenf.) |
Vughterstraat 87 (1909)
| 1910 | Jac.P. van Hoof (handelsagent) |
| 1928 | F.N. Poppel |
| 1943 | G.L.M. van der Hoorn (bouwk. teekenaar) - L.M. van Opstal (photograaf) - F.N. van Poppel (coupeur) - J.I.F.M. Poppel (gymn. leerares) - Jacq.I.F.M. Poppel (heilgymnastiek) |
Bossche Encyclopedie | A.F.A.M. (Ton) Wetzer © 2003-2025 versie 12.0